En değerli tahıllardan biri olan çavdar, bol lifli içeriği ile mutfakların baş tacı olmaya aday. Özellikle evde çavdar ekmeği kokusunun enfes kokusunu duymak, sağlıkla tüketmek alışkanlık yaratacak türden bir kazanım. Peki evde çavdar ekmeği yapmak mümkün mü dersiniz? Evet, doğru Defya yardımcılarını kullanarak siz de evde tazecik ekmekler yapabilir, yemeklerinizi kendi yaptığınız ekmeklerle taçlandırabilirsiniz. Üstelik öyle leziz oluyor ki misafirlerinizin bu ikramı çok seveceğinden emin olabilirsiniz.
Yazımızda bulacağınız diğer detaylar:
- Çavdar nedir anlatarak bu özel tahılı daha yakından tanıyacağız.
- Çavdarın faydaları nelerdir inceleyecek ve detaylandıracağız.
- Evde çavdar ekmeği nasıl yapılır anlatacak, hiçbir yerde bulamayacağınız özel ipuçlarını paylaşacağız.
Üstelik işinizi kolaylaştıracak Defya ürünlerini de ara ara sizlerle tanıştıracağız. Siz de çavdar ile barışmaya, mutfaklarınızı çavdarlı ekmeğin mis kokularının sarmasına hazır mısınız?
Çavdar Nedir?
Poaceae yani buğdaygiller familyasına ait bir tahıl olan çavdar, soğuğa dayanıklı özelliği ile tanınıyor. Boyu birkaç metreye kadar ulaşabilen bu özel bitki, görünüş itibarıyla arpayı anımsatıyor. Buğday tanelerine nazaran daha ince ve uzun tanelere sahip olan tahılın kavuzları daha dar, kılçıkları ile kısa görülüyor. Uzun yıllardır tarımı yapılan bitkinin İsa’dan önce 6500 yıllarından bu yana yetiştirildiği düşünülüyor. Asya’nın güneybatı bölümlerinde başlayan kültür yetiştiriciliği bugün dünyanın dört bir yanında devam ediyor. Özellikle İskandinav ülkelerinde tarımı yapılıyor.
Tarıma elverişsiz, en verimsiz topraklarda bile yetiştirilmesi çavdarın her geçen gün daha çok çiftçi tarafından yetiştirilmesine neden oluşturuyor. Ayrıca birçok hastalığa, zararlıya, soğuk gibi çevresel faktörlere karşı ekstra dayanıklı olması çavdarın daha sık karşımıza çıkmasının sebepleri arasında.
Peki çavdar nerelerde kullanılıyor? Çoğunlukla çavdar ekmeği yapımı için un olarak kullanılan ve hayvan beslenmesi için önemli bir kaynak oluşturan çavdarın içeriğinde karbonhidrat, protein, potasyum ve B vitamini yer alıyor. Bitki ayrıca alkol yapımında, tekstil üretiminde de tercih ediliyor. Çavdar unundan yapılan çavdar ekmeğinin leziz ve yumuşak olduğunu da hatırlatmak gerek. Zira hamura yumuşaklığını veren gluten maddesi çavdarda da yer alıyor. Bu nedenle beyaz un tüketmek istemeyenlerin en kolay geçiş aracı çavdarlı ekmek oluyor. Üstelik diğer birçok tahıldan daha fazla gluten içermemesi nedeniyle çavdar ekmeği kısmen masum görülüyor.
Ancak secalin adlı gluten proteini bulundurması nedeniyle çavdarın çölyak hastaları ve glutensiz beslenenler için uygun olmadığını hatırlatmalıyız. Eğer glutensiz beslenen veya çölyak hastası tüketiciler arasındaysanız, çavdar tahılı yerine amaranth, sorgum, teff ve karabuğday unlarından yapılan lezzetleri tercih edebilir ve benzer tada ulaşabilirsiniz. Bu unlarla hamur işi yaparken tadının çavdara benzemesi için hamura biraz kimyon ve fındık eklemeyi tercih edebilirsiniz.
Çavdarın Faydaları Nelerdir?
Lif bakımından zengin ve besleyici olan çavdarın gluten nedeniyle tüketiminde çekinceler hissedenler olsa da çavdarın birçok farklı faydasından bahsediliyor. İşte çavdarın faydaları:
- Yalnızca 1 dilim çavdar ekmeği yediğinizde protein, karbonhidrat, yağ, lif, selenyum, tiamin, manganez, riboflavin, B6 vitamini, bakır, demir ve folat alabilirsiniz. Ayrıca az miktarda çinko, fosfor, magnezyum, kalsiyum ve mikro elementler de çavdar tahılının içinde bulunuyor.
- Yapılan çalışmalar, lifli içeriği nedeniyle doyurucu his vadeden çavdar ekmeğinin beyaz undan yapılan ekmeğe göre kan şekerini daha az etkilediğini gösteriyor.
- Araştırmalar, düzenli çavdar tüketen kişilerin, buğday ekmeği tüketenlere nazaran kolesterol seviyelerinin daha çok düşme eğiliminde olduğunu ortaya koyuyor. Bu fark lifli içeriğe bağlanıyor.
- Çözünebilir lifler, sindirim sisteminin düzenlenmesine destek veriyor. (Kaynak)
- Lif sayesinde tokluk hissinin uzun sürebileceğine dair birçok tüketici yorumu bulunuyor.
- Henüz kesin sonuçlara erişilmiş olmasa da çavdarın potansiyel faydalarından bahsetmek gerekiyor. Henüz bu konuda geniş çaplı çalışmalara muhtacız ancak çavdar tüketiminin inflamasyonu azalttığına dair ümit verici verilere rastlanıyor. Benzer şekilde kanser hücrelerine karşı savaşta etkili olabileceği umut ediliyor.
Tüm bu bilgilerin yanında çavdar tüketiminin neden olabileceği bazı dezavantajlı durumlar da söz konusu. Örneğin içerisinde gluten bulunması nedeniyle, çavdar ekmeği tüketenlerde şişkinlik görülebiliyor. Özellikle hazır alınan paketli çavdar ekmeklerine rafine şeker ilave edildiği için gereksiz şeker alımı dezavantaj oluşturuyor. Siz de bu etkiyi ortadan kaldırmak için doğal olana yönelebilir, evinizde çavdar ekmeği yapımı için denemelere başlayabilirsiniz.
Evde Çavdar Ekmeği Nasıl Yapılır?
Evinizdeki malzemelerle çavdar ekmeği yapımı oldukça kolay. Bir de Defya’nın uzman yardımcılarına sahipseniz, siz de evinizin konforunda lezzetli çavdar ekmekleri hazırlayabilirsiniz. İşte tam kıvamında çavdar ekmeği tarifi:
- Ekmek yapmak 500 gram çavdar ununa ihtiyacınız var. (Taş değirmen ile çavdar tanelerini taze taze öğüterek siz de kolaylıkla doğal ve katkısız tahıl unları elde edebilirsiniz. Elbette çavdar tanelerinin taze olmasına dikkat etmeli ve iyice ayıklandığından emin olmalısınız.)
- 300 mililitre kadar içme suyu kullanabilirsiniz. (Evinizde sağlıklı ve temiz içme suyu için su arıtma sistemi kullanmayı tercih edebilirsiniz. Böylelikle her an kolaylıkla temiz ve güvenli su kullandığınızdan emin olabilirsiniz.)
- 6 yemek kaşığı sızma zeytinyağı
- 1 çay kaşığı tuz (Eğer daha tuzlu tat seviyorsanız 2 çay kaşığı tuz ekleyebilirsiniz.)
- 1 çay kaşığı çekilmemiş kimyon tohumu (Eğer daha homojen yayılmış bir lezzet istiyorsanız tohumları öğüterek çavdar ekmeği tarifine ekleyebilirsiniz.)
- 4-5 çay kaşığı kuru maya veya 20 gram yaş maya.
- 2 yemek kaşığı kadar blender ile çekilmiş fındık.
Çavdar ekmeği yapımı için ilk olarak mayayı, tuzu, çavdar ununu bir kapta karıştırmalısınız. Üzerine zeytinyağı ve su ekleyerek iyice yoğurmaya başlayabilirsiniz. Hamur homojen bir hal aldığınızda yoğurma işlemine devam etmeli ve fındıkları koymalısınız. Hamurun her bölümünde eşit oranda fındık olduğuna emin olunca kimyon tohumlarını ekleyebilirsiniz. Bunun ardından hamuru iki eşit parçaya ayırmalı ve toparlamalısınız. Şimdi sıra mayalandırmada. Hamur iyice mayalanıp, hacmi iki katına çıkana dek beklemelisiniz. Hamurun yeterli büyüklüğe ulaştığından emin olduktan sonra hamurun havasını yavaşça almalı ve onlara dilediğiniz şekilleri vermelisiniz. Dilerseniz uzun somun şeklinde veya yuvarlak formda ekmekler hazırlayabilirsiniz. Tepsiye aldığınız hamurların üzerine keskin bir bıçak veya jilet ile çizik atmalı, 15 dakika da tepsi mayasına bırakmalısınız. Sonrasında (fırınınıza göre) 185-200 derecede ısıttığınız fırında, fansız bir şekilde iyice kızarana dek (ortalama 40 dakika) pişirmeli ve kapattıktan sonra kapağı açık şekilde 5 dakika içini çekmesi için beklemelisiniz.
Çavdar ekmeği tarifini damak tadınıza göre güncellemek için içine sebze meyve kurutma makinesi ile kuruttuğunuz domatesleri, zeytin parçalarını, biberiyeleri veya kekik tohumları ekleyebilirsiniz. Hatta mükemmel görünüm için ekmek hamuruna çizik atarken şekiller yapmayı, ek malzemeleri özenle dizerek hamura ekleyebilirsiniz. Dilediğiniz şekilde kimi zaman bir çiçek bahçesini veya orman görünümü sunacak ekmekler pişirebilirsiniz. Her hamuru bir tuval olarak düşünerek yaratıcılığınızı sergileyebilirsiniz. Ayrıca ekmeğin üstünü yulaf ezmesi veya ayıklanmış çavdar taneleri ile süsleyebilirsiniz. Elbette ekmeğin içine de farklı tahıllar, çekirdekler koymanız mümkün. Ekmeğin daha besleyici hale gelmesi için ay çekirdeği, kabak çekirdeği, susam, haşhaş ve çörekotu gibi tohumlardan faydalanabilirsiniz. Afiyet olsun.
